KEDİLER ve TUVALET SORUNLARI

• Herhangi bir tuvalet sorunundan dolayı kedinize kızmamalısınız; bu sadece kedinizin stresini arttırarak yaşamakta olduğunuz sorunu büyütecektir. 

• Tuvalet temizliği kedinizin sağlığıyla ilgili gözlemde bulanabileceğiniz önemli bir fırsattır. İdrar topaklarında ya da dışkıda; miktar, renk, sertlik, doku, koku gibi özelliklerde değişimler ya da olmaması gereken maddeler gözlemlerseniz veterinerinize hemen danışmalısınız. Bunu yapabilmek için de size kedinizin idrarını ve dışkısını gözlemleme ve takip etme şansı vermeyen, topakları ve dışkıyı otomatik süpüren ya da kendi kendini temizleyen tuvaletlerden kullanmamalısınız.

• Cinsel olgunluğa erişmiş doğadaki kediler, erkekler daha fazla olmak üzere, idrar püskürtme davranışıyla alanlarını düzenli olarak işaretler. Evdeki kedinizde bu davranışı gözlemliyorsanız kedinizi kısırlaştırmanız, birçok başka faydasının yanında, bu sorunu da çok büyük ihtimalle çözecektir. Bu davranışın sebebi tıbbi sorunlar da olabilir. İdrar püskürtme pozisyonunda çiş yapan kedilerin %30'unun aslında idrar püskürtmediği, üriner sistem hastalıkları gibi tıbbi problemlerden kaynaklı ağrı ya da rahatsızlık nedeniyle böyle durduğu araştırmalarda tespit edilmiştir. Davranışın sebebi kronik stres de olabilir. Özellikle çok kedili evlerde, kedi sayısıyla idrar püskürtme davranışının görülme olasılığı arasında doğru orantı bulunmaktadır, sayı arttıkça bu davranışın görülme olasılığı artar. 7'den fazla kedi varsa bu davranış %86 ihtimalle görülür. Kedinizde bu davranışı görürseniz önce veterinere gitmelisiniz; kediniz kısırlaştırıldıysa ve sağlık problemi de yoksa davranışın tetikleyicisi olan kronik stres etkenlerini tespit edip bunları ortadan kaldırmaya çalışmalısınız. (bkz. "Kediler, Stres ve Davranış Problemleri" sayfamız)   

• Yaşlı ya da sağlık problemi olan kedilerin tuvalete erişimi kolaylaştırılmalıdır. Gerekirse konumu değiştirilmeli, kenar yüksekliği ve kum kalınlığı azaltılmalıdır. (10 yaşından büyük kediler yaşlı kabul edilir. 11 kedi yaşının insan yaşı karşılığı 60'tır. Kedi yaşı - insan yaşı çeviricisi için "Faydalı Kedisel Şeyler" sayfamıza bakabilirsiniz.) 

• Kedinize klozet eğitimi vermeyiniz. Bununla ilgili olarak Soru-Cevap sayfamızdaki  "Kedime klozet eğitimi vermeli miyim?" başlıklı soruya bakabilirsiniz.

• Tuvaletinizin uzunluğu kedinizin boyuna uygun mu? İç uzunluk kedinizin burnundan kuyruk başlangıcına olan mesafenin 1.5 katından kısa olmamalı. Eni ise kedinin rahatça dönebileceği bir genişlikte olmalıdır. Piyasadaki standart kedi tuvaletlerinin çoğu yetişkin kediler için küçüktür. Bunlarla uğraşmak yerine büyük ve şeffaf bir saklama kutusu edinip bir kenarına giriş-çıkış deliği açmak herkes için daha verimli bir çözüm olabilir. 

• Tuvaletinizin üstü, özellikle de iç ölçüleri olması gerekenden kısaysa, açık olmalı; hem kedinizin fazla toz solumaması için hem de kendisini kıstırılmış hissetmemesi için. (Çok kedili evlerde bu konu daha da önemlidir.) Üzeri açık olan ama eşeleme sırasında etrafa çok kum çıkmayan, kediler için ideal özelliklerde olan bir tuvaleti nasıl yapabileceğinizi öğrenmek için "Kendin Yap" bölümündeki "Kedi Tuvaleti" sayfamıza bakabilirsiniz.

• Kedi kumu torbası kullanıyor musunuz? Kullanmamalısınız; kediler eşeleme sırasında torbanın hışırtısından rahatsız olur. Bazı kediler bu nedenle tuvalete gitmekten çekinebilir. Bazı kediler ise nedenini anlayamadıkları bu durumu keşfetmek için tuvalette daha fazla zaman geçirip gereksiz yere kum tozu solumuş olur. İkisine de gerek yok.

• Kedi sayısından bir fazla sayıda kedi tuvaletiniz olmalı ve bunlar evde farklı yerlerde durmalıdır. (Bazı kediler çiş ve kakayı ayırmak ister ve bunu yapamazlarsa kendileri çözüm geliştirme yoluna gidebilirler.) Çok kedili evlerde ise bu kural daha da önem kazanır; temel çevresel kaynaklara sorunsuz yani rekabet olmadan erişim, kedilerin sağlıkları ve davranış problemleri göstermemeleri için bir şarttır.

• Tuvaletin yakınlarında ya da aynı hacimde oda parfümü vb. kokulu ürünler kullanılmamalıdır. (Genel olarak bu tip koku yayıcı ürünler kedili evlerde hiç kullanılmamalıdır. Kediler için evlerinin alıştıkları standart koku profilinin korunması çok önemli bir konudur. Kokunun önemiyle ilgili daha fazla bilgi için "Evdeki Kedi" sayfamızdaki "5. Sütun"dan faydalanabilirsiniz.)

• Yapılan araştırmalar kedilerin bentonit gibi kumsu ürünleri tercih ettiğini göstermektedir. Pelet, silika vb. daha büyük taneli ürünler, opsiyonlu sunumlarda kedilerin çoğunluğu tarafından tercih edilmemektedir. Bu durum sizin kedinizin bir istisna olamayacağı anlamına gelmez fakat denemelerinizde öncelikle kumsu ürünleri tercih etmek başarı şansınızı arttıracaktır.   

• İnce taneli bir kum kullanıyor musunuz? Kumun ince taneli olması kediye daha yumuşak bir zemine basıyor hissi verir ve patisine bir şeylerin battığı hissini oluşturmaz. Bilimsel çalışmalar kedilerin ince taneli ürünleri iri taneli ürünlere tercih ettiğine işaret etmektedir. 

• Kokusuz bir kum kullanıyor musunuz? Kumun kokulu olması kediler için değil insanlar içindir. Kediler bundan hoşlanmaz. Not: Bazı kediler belirli bir nedenden dolayı (yavruluğunda uzun süre veterinerde kapalı bir kafeste kalmak ve orada yatabileceği en konforlu yerin tuvalet kumu olması ve buna alışması vb.) tuvalette yatıyor olabilir. Böyle bir durumda evde kedinizin bu ihtiyacını karşılayacağı daha fazla ve daha doğru "güvenli yer"ler üretmelisiniz; aynı zamanda geçici bir süre için kedinizin tuvalette yatmaktan aldığı keyfi azaltmak için kokulu kum kullanabilirsiniz. "Güvenli yer"ler evdeki kediler için en önemli beş konudan biridir. Bu konuda bilgilenmek için "Evdeki Kedi" bölümümüzdeki "Kediler ve Güvenli Yerler" sayfamızdan faydalanabilirsiniz.

• Kum kalınlığı yeterli düzeyde mi? Kum topakları zemine yapışmayacak ve kediniz eşelerken patileri zemine temas etmeyecek kalınlıkta kum olmalıdır. Bu da 5-7 cm civarı bir kalınlık demektir. Azaldıkça üzerine koyarak tamamlamalısınız.

• Tuvalet kumuna katılan ürünler kullanmayınız. Aşina olunmayan kokular, koku duyusu bizden 14 kat hassas olan kediniz için tuvalet deneyimini kolaylaştırıcı unsurlar olmayacaktır.

• Farklı bir marka ya da farklı tip bir kuma geçecekseniz, bunu kademelendirilmiş bir geçişle yapınız. (Pelet vb. büyük taneli ürünlerden kedilerin genelde rahatsız olduğuna dair bilgiler bulunmaktadır. "Organik" vb. pazarlama oyunlarına kanıp kedinizin tuvalet deneyimini aslında daha da kötüleştirecek bir ürün tipine geçmemeye dikkat edin.) 

• Tuvaleti doğru konumlandırdınız mı? Evde fazla hareketin olmadığı, huzurlu bir noktada, erişimi kolay, kıyı-köşe-arka olmayan, içinde bulunduğu hacmin kapısını uzaktan gören, kapının karşı duvarındaki çapraz konumlar en iyi yerlerdir (özellikle çok kedili evlerde). 

• Tuvaletler, mama ve sudan uzak olmalıdır. 

• Tuvaletler bir mobilyanın içinde olmamalıdır. 

• Çok katlı evlerde her katta tuvalet bulunmalıdır.

• Çok kedili evlerde tuvaletler aynı hacimde yan yana dizilmemelidir, ideal olarak tamamen farklı yerlerde bulunmalıdırlar. 

• Kediniz dışarı da çıkan bir kediyse evde yine de tuvaleti olmalıdır.

• Tuvaletin yerinin değiştirilmesi gerekiyorsa bu yavaş yavaş, her gün tuvalet azar azar kaydırılarak yapılmalıdır.  

• Kumu her gün en az bir kez, tercihen iki kez temizliyor musunuz? (Kedilerin tuvalete girmekten çekinmesine ve dışarı dışkılamaya neden olan en önemli konunun kirli tuvaletler olduğu belirlenmiştir. Kedi doğada her seferinde temiz bir noktaya dışkılar, dolayısıyla biyolojisinden kaynaklı beklentisi tuvalete her girişinde temiz bir kumla karşılaşmaktır.)

• Temizleme sırasında idrar topaklarını hiç parçalamadan alabiliyor musunuz? Yani kumunuz, iki genel temizlik arasında idrar partikülleriyle kirlenmemiş olarak temiz kalıyor mu? Bunun nasıl yapılacağını öğrenmek için aşağıya bakınız.

• Topaklanan kum kullanılan tuvaletlerin genel temizliği en geç ayda bir kez, topaklanmayan kumlu tuvaletlerin temizliği 4-5 günde bir yapılmalıdır. Kalan kum atılarak tuvaletler fırça ve suyla iyice temizlenmelidir. Tepsiye sıcak su koyup biraz bekletmeniz sertleşmiş ya da sıvaşmış maddenin yumuşamasına yardımcı olacaktır. Gerekirse az miktarda kokusuz bulaşık deterjanı ya da sirke ya da karbonat da (sodyum bikarbonat) suya katılabilir. (Hastalık vb. bir durumda tepsiyi çamaşır suyuyla dezenfekte etmek istiyorsanız öncelikle tepsiyi sade suyla iyice temizleyip idrar içeren bir şey kalmadığından emin olmalısınız çünkü çamaşır suyu idrardaki amonyak ile temas ettiğinde zehirli klor gazı açığa çıkar. Bu hem sizin için hem de kediniz için tehlikeli olabilir. Ayrıca, çamaşır suyunu sirkeyle ya da hidrojen peroksitle birlikte de kullanmamalısınız.)       

• Zemini eşelenmekten aşınmış tuvaletler değiştirilmelidir.

En çok karşılaşılan sorunlarla ilgili aşağıdaki sayfalarımızdan yararlanabilirsiniz:

KEDİLER, STRES ve DAVRANIŞ SORUNLARI

KEDİLERDE SALDIRGANLIK

KEDİLERİN EŞYALARA ZARAR VERMESİ

KEDİLERİN TEZGÂH VB. İSTENMEYEN YERLERE ÇIKMASI