"Çok Kedili Evler" bölümümüzün kedi kolonileriyle ilgili olan ilk sayfasında, koloniye yeni kedilerin katılımıyla ilgili kısmı okuduysanız aslında kedilerin nasıl tanıştırılması gerektiğinin arkasındaki mantığı öğrendiniz demektir. Yeni kedilerin koloniye kabulü ile sonuçlanan tanışmalar doğal koşullarda nasıl gerçekleşiyorsa evdeki tanışmayı da ona benzetmemiz gerekiyor. Burada "tanışma" dediğimiz süreç aslında yabancı bir kedinin, bir kedi ya da bir koloni tarafından sahiplenilmiş bir bölgeye kabul edilmesi ve hiç bilmediği bu bölgeye ve içindeki her şeye kendini tehlikede hissetmeden yavaş yavaş aşinalık kazanmasıdır. Bu sürecin ne kadar süreceği, kedilerin mizaç farklılıklarından dolayı, dışarıdaki örneklerde olduğu gibi evde de belirsizdir; bu nedenle sabırlı olmanız, kedilerinizin beden dillerini bu süreçte iyi okumanız ve sürecin bölümlendiği aşamaların hiçbirini aceleye getirmemeniz önemlidir.
Tanışma, duyu duyu ilerleyecektir. İlk aşamada kediler tamamen yalıtılacak ama birbilerini biraz duyacak ve biraz da kokularını alacaklar. Sonraki aşamada kokusal tanışma tam olarak gerçekleşecek; sonra görsel tanışma ve son olarak da dokunsal, yani fiziksel bariyerlerin olmadığı bir ortamda, isterlerse birbirlerine temas edebilecekleri bir kurguda. Tüm bu aşamalar sırasında kedilerin birbirleriyle ilgili pozitif bilişsel ilişkilendirmeler kurmalarına oyun, mama, ödül maması gibi sevilen uyaranlarla yardım edilecektir.
Not: Davranış bilimi perspektifinden bu tanıştırma süreci, iki tarafa aynı anda verilen bir "duyarsızlaştırma ve karşı koşullandırma" eğitimidir. Daha fazla bilgi için "Kedi Eğitimi - Temeller" sayfamızdan ve "Eğitim Örnekleri" bölümündeki "Korkmama Eğitimi" sayfamızdan faydalanabilirsiniz.)
Bu aşamadaki hedef, yeni kedinin sığınak odaya ve evin kokularına alışması, yeni çevresinde kendini rahat hisseder hale gelmesi, evdeki diğer kedi ya da kedilerin de neler olduğunu tam anlamasalar da fark ettikleri bu yeni "durum"un hayatlarında olumsuz bir değişikliğe yol açmadığını anlayarak rahatlamaları ve normal rutinlerine devam etmeleridir.
Bir önceki sayfada ele aldığımız, sığınak odadaki hazırlıkların yapılmış olduğunu kabul ediyoruz.
Yeni kediyi eve getirdiğiniz gibi sığınak odasına götürün ve evdeki kedi (ya da kedilerinize) göstermeyin. (Yeni kediyi eve sokmadan önce evdeki kedinizi bir odaya kapatmanız iyi olur.) Sığınak odada kedi ve siz olmalısınız. Yanınızda başka biri olmamalı.
Sığınak odaya, gelen kedinin sevme ihtimali yüksek olan, eski bakım verenlerinden öğrenmiş olabileceğiniz, sağlıklı bir ıslak mamayı açıp koyun. (Kedinin geçmişini bilmiyorsanız, yaşına uygun, güvenilir bir markanın, tavuklu bir ıslak mamasını verin. Mamaya bir miktar sıcak su katın.) (Evdeki kedinizi odaya kapatmak için eve girdiğinizde bu mamayı da hazırlayın ve yeni kedi sığınak odasına girdiğinde ilk fark ettiği uyaran bu koku olsun.)
Kediyi sığınak odada hazırladığınız saklanma yerlerinden birinin yakınlarına, tercihen ıslak mama kabına da yakın olan bir yere bırakın ve taşıma çantasının kapısını açın, kedinizi çıkarmaya çalışmayın, kendisi nasıl istiyorsa öyle davransın, istediği zaman çıksın. Çıkmıyorsa odada kalıp beklemenize gerek yok. Yalnız bırakabilirsiniz.
Kedi yavruysa çantasından hemen dışarı çıkabilir ve oynayabileceği şeylerin keşfine başlayabilir. Bu süreçte onunla zaman geçirin, oynuyorsa kedi oltasıyla siz de oynatın, biraz yorun, böylece oyundan sonra yemek ve uyku gelecektir. Oynamıyorsa da odada kalmaya bir süre devam edin, yumuşak bir ses tonuyla konuşun, siz ona yönelmeden onun size yaklaşmasını bekleyin. Etkileşimi o başlatıyorsa yüz bölgesini okşayabilirsiniz. Bir süre bu şekilde zaman geçirdikten sonra odadan çıkıp diğer kedinizle igilenebilirsiniz. Yavru kediyi odaya bıraktıktan hemen sonra ayrılırsanız, "ağlamaya" başlayabilir ve bu onu duyup tedirgin olacak diğer kediniz için iyi bir başlangıç olmaz.
Yeni kedinizi bu odaya kapattığınızda evdeki kedi ya da kedilerinizin kapının diğer tarafında bulunmalarına izin vermeyin. Oradaki aktiviteleri, kokuları, sesleri yeni kedinizin kendini kapana kıstırılmış hissetmesine neden olur.
İlk zamanlarda bu odada bir bornoz ya da bir havlu bulundurup yeni kediyi doğrudan üzerinizdeki giysilere temas ettirmemeniz, size her halükarda geçecek ve diğer kedilerinizin alacağı kokuyu azaltmaya yardım edecektir. Odadan çıktığınızda da diğer kedinizle etkileşmeden önce ellerinizi yıkamanız iyi olur.
Odadan çıkıp diğer kedinizle etkileşirken evde yeni bir durum varmış gibi değil, hiçbir şey değişmemiş gibi etkileşin. Ses tonunuz ve beden dilinizdeki farklılıkları kediniz rahatlıkla okuyabilir ve zaten fark ettiği sıradışı durumu desteklemiş olursunuz. "Sana yeni arkadaş geldi Zuzu, birkaç gün sonra tanışacaksın" vb. "sohbet"ler başlatmayın. Odadan çıktıktan kısa bir süre sonra ev sahibi kedinizi kedi oltasıyla oynatıp onun "zamanından çaldığınız" dakikaları tatmin edici bir av seansıyla telafi edebilirsiniz.
Bu süreçte sığınaktaki kedinizi yavru da olsa yetişkin de olsa kedi oltasıyla oynatmalısınız. (Günde en az 2x15 dakika, yavruysa daha fazla) Bu hem rahatlamasına ve yeni çevresini benimsemesine hem de sizinle bağ kurmasına çok yardım edecektir. Gelen kedi eğer çekingen ve tedirgin bir mizaca sahipse kedi oltasıyla oyun seanslarının faydası daha da büyük olacaktır.
Sürecin sonraki aşamasına ne zaman geçeceğinizi iki taraftaki kedilerin de normal davranışlar gösterir hale gelmesinden anlayabilirsiniz. Ev sahibi kedi ya da kedilerinizde, yeni kedinin gelmesiyle ortaya çıkabilecek olası davranışsal değişimlerin, varsa agresyonun ya da tedirginliğin tekrar normale dönmüş olması gerekir. Yeni kedinin de sığınak odada rahatlamış olması, zamanının çoğunu saklanarak geçirmiyor olması, sizinle rahat etkileşim kurabiliyor olması gerekir.
Süreci aceleye getirmemelisiniz. Mizaç farklılıkları nedeniyle bazı kedilerde günler sürebilecek bu ilk aşama başka kedilerde haftalar sürebilir.
Pamuklu, yıkanırken yumuşatıcı kullanılmamış, hatta çok daha iyisi parfümsüz bebek deterjanıyla yıkanmış bir çorabı elinize giyerek ev sahibi kedinizin yanaklarını ve kulaklarının önündeki seyrek kıllı bölgeye temas ettiğinizden emin olarak kafasını biraz okşayın. Birden fazla kediniz varsa, en sakin ve mülayim mizaçlı, yeni kediyi kolay kabullenme ihtimalini en yüksek gördüğünüz hangisiyse ona bunu uygulayın. (Tanıştırma sürecinin geri kalanında da bu kedinizi kullanın. Yeni kedininin evdeki kedilerin hepsiyle aynı anda tanışması fazla tehdit edici bir durum olacaktır. Ev sahibi kedilerle birer birer tanıştırılması çok daha sağlıklı ve güvenli olacaktır.)
Başka bir temiz çorabı elinize geçirip yeni gelen kediye de -eğer size izin veriyorsa ve rahatsız olmuyorsa- aynı uygulamayı yapın. Ev sahibi kedinizi okşadığınız çorabı bu odada bırakın. Yeni gelen kediyi okşadığınız çorabı ev sahibi kedilerin olduğu tarafa götürün. (Eğer yeni kedi bu şekilde okşanmaya reaksiyon gösteriyorsa birkaç temiz çorabı yatağının üzerine koyun ve kokusunu pasif olarak toplayın.)
⚠️: Bu uygulamada bir kediye sürttüğünüz çorabı diğerine sürtmeyin. Sadece ortama, nötr bir noktaya bırakın. Yatağa, tuvalete, mamaya, suya yakın olmamalı.
Bu koku değişimi çalışmasını günde birkaç kez tekrarlayın. Bir kedinin diğerinin kokusunu pozitif algılamasına yardımcı olmak için bu çorap sunumları sırasında kedileri sağlıklı ve sevdikleri bir ödül mamasından parçalar vermek, koklama biterken kedi oltasıyla oyuna başlamak, günlük mamalarının bir porsiyonunu vermek gibi "koşulsuz uyaran"ları kullanmayı ihmal etmeyin.
Bu çalışma sırasında koklama sonrasında kedilerin verdiği tepkiler tüm tanıştırma sürecinin hangi hızda ilerlemesi gerektiğine dair bir fikir verebilir. Eğer bir kedi diğerinin kokusunu tekstilden aldıktan sonra umursamaz bir tepki veriyorsa bu iyiye işarettir ve sürecin onun için görece sorunsuz ve hızlı ilerleyeceğini gösterir. Tıslama, hırlama, pati vurma gibi agresif bir tepki veriyorsa, bu, tanışmanın daha dikkatli ve yavaş götürülmesi gerektiğinin bir işareti olarak düşünülebilir.
Yukarıdaki anlatılan çalışmayı, kedilerin birbirlerinin kokularına aşina olduklarını ifade eden, koklayınca negatif tepki vermedikleri noktaya kadar sürdürün.
Her şey iyi gidiyorsa, bu çalışmanın ikinci aşamasında kedilerin yattığı yerin üzerine temiz bir havlu koyun, bir iki gün sonra bunları yer değiştirin. Bir kedinin havlusunu yine diğerinin hacminde nötr bir noktaya bırakın. (Yattığı yerin üzerine değil.) Birkaç gün sonra havluları geri değiştirin. (Yine yatak üzerine değil, nötr noktaya) Bu şekilde her kedi, hem kendisinin hem de diğer kedinin kokusunun üzerinde olduğu bir şeyi deneyimleyerek diğer kedinin kokusuyla daha fazla aşinalık kurma olanağı yakalayacak.
Tanıştırma eğitiminin tüm aşamalarında, genel olarak, kedilerinizi karşı taraftan gelen bir uyarana maruz bırakırken ödüllendirmelisiniz. O uyaranı deneyimledikten sonraki sakin duruşlarını, agresif ya da tedirgin davranış göstermeyişlerini, umursamaz tepkilerini ve varsa yakınlık davranışlarını ekstra ödüllendirmelisiniz.
Bu adım özelindeki çalışmada, kedilerin birbirlerinin varlığını pozitif bir deneyim olarak algılamalarını sağlamayı hedefliyoruz. (bkz. "karşı koşullandırma") Bu bilişsel ilişkilendirme, bir kedinin diğerinin fiziksel yakınlığını, korkunun tetiklenmeyeceği bir kurgu içinde, düzenli olarak mamayla aynı anda deneyimlemesiyle olacak:
Kedileri aynı anda, odanın kapalı kapısının iki tarafında çok sevdikleri bir ödül mamasıyla ya da bir ıslak mamayla besleyin. Kapıya olan mesafeler iki kedinin de kendisini rahat ve emniyette hissedeceği, yani tedirgin ve endişeli bir beden dili sergilemeyecekleri ya da agresif tepkiler vermeyecekleri şekilde ayarlanmalıdır. Besleme noktası gerekirse odanın kapıya göre karşı kenarında olabilir. İki kedinin de yerken huzurlu olduğu en yakın mesafeleri tespit ettikten sonra bu mesafeleri yerde bir bantla işaretleyin. Sonraki seanslarda bu işaretlerden faydalanacaksınız.
Kedilerinizin beden dillerini iyi gözlemleyin. (Kapı kapalı olacağı için ya birisinden yardım alarak ya da bir kamera ile karşı taraftaki kediyi de görebilmelisiniz.) Kediler bu mesafede rahatsa iki-üç sonraki öğünde kapıya olan mesafeyi 10-15 cm kadar azaltabilirsiniz. Eğer gergin, tedirgin ya da agresif davranışlar görüyorsanız fazla yaklaştırdınız demektir, hemen son güvenli mesafeye geri dönün.
Yemeği önce biten kediyi kapı önünden tercihen oyunla uzaklaştırın... Diğeri yemeye devam ederken onun kapıya çok yaklaşması korku tetikleyerek çalışmanın gidişatını bozabilir.
Kedilerin rahat ve huzurlu yedikleri en yakın noktaya kadar kapıya olan mesafeyi aşama aşama azaltın. Kapıya sıfır olana kadar yaklaşmanız gerekmiyor. İki tarafın toplamının 50-60 cm olacağı bir yakınlık yeterlidir. (Yaklaştırmaları kaç öğünde bir yapacağınızı ve ne kadar yaklaştıracağınızı kedilerinizi iyi gözlemleyerek beden dillerine göre karar vereceksiniz. Yaklaştırma mesafesi olarak metre ya da yarım metreden değil, 5'er-10'ar cm'lerden bahsediyoruz.)
Yemekli bu çalışmayı yaptığınız günlerde önceki koku değişimi çalışmasını da sürdürebilirsiniz.
Önceki iki adımı birkaç gün sürdürdükten sonra her şey yolunda görünüyorsa bu adıma geçebilirsiniz. Buradaki amaç yeni kedinizin kendi odası dışındaki hacimlere, yani yeni bölgesine, güvenli bir bağlamda ve pozitif ilişkilendirmeler içinde, kokusal ve fiziksel olarak aşinalık kazanmasıdır.
Bu çalışmayı evin sakin ve hareketsiz olduğu bir zamanda, tercihen sizden başka birinin olmadığı bir zamanda yapmanız önemlidir. Yeni kediniz çekingen ya da korkak mizaçlıysa bu daha da önemlidir.
Ev sahibi kedi ya da kedilerinizi bir odaya, tercihen en çok zaman geçirdikleri, uyudukları odaya kapatın. 30-60 dakika rahat durmaları için ve meşgul olmaları için, odaya kapatmadan hemen önce kedi oltasıyla yorulacakları şekilde oynatabilir ve odaya solo oyuncaklar ve puzzle besleyiciler koyabilirsiniz. Diğer kediniz evde gezinirken bu odadan kedi sesleri gelmemesi çok iyi olacaktır.
Cebinizde yeni kedinin sevdiği bir ödül mamasından 40-50 parça olsun. (Parçalar baş parmak tırnağınızın çeyreğinden daha büyük olmamalı. 1 adet stick ödül mamasını 40-50 parçaya bölebilirsiniz.) Bu mamaların ve oyunun yardımıyla kedinizin evi pozitif bir algıyla keşfetmesine katkı sağlayacaksınız.
Sığınak odanın kapısının dış tarafında 10-15 cm kadar mesafede yere 2-3 parça ödül maması bırakın. Yavaşça kapıyı açın ve herhangi bir etkide bulunmadan yeni kedinizi uzaktan gözlemleyin. Muhtemelen yavaş hareketlerle odadan çıkıp açsa mamaları yedikten sonra birçok yeri koklaya koklaya ağır çekimdeymiş gibi mesafe alacaktır. Bu tamamen normaldir. Evin hacimlerini özgürce keşfetmesi için alan ve zaman verin ve sadece gözlemleyin. 2-3 dakikada bir ödül maması vererek süreci güzelleştirin. Yemiyorsa sorun yok. Bölgesel keşfin heyecanı ve zevki ağır basıyor olabilir.
Eğer kediniz odadan çıkmıyorsa, odanın içinde kedi oltasıyla bir oyun seansı başlatın, kapı açık olsun ve oltanın ucundaki avın hareketleriyle oyunu kapı eşiğine doğru taşıyın ve hafif dışarı çıkarmaya çalışın. Ava bazı hamleleri yaparken dışarı çıkmak zorunda kalsın. Oynarken odanın dışına çıkıyorsa oyuna birkaç dakika daha dışarıda devam edin. Oyunu bitirince kedinize hemen birkaç parça ödül mamasını dışarıda verin. Bu noktada muhtemelen odaya geri dönmek yerine evi keşfetmeyi tercih edecektir. Kediniz net bir şekilde odadan çıkmak istemiyorsa önceki çalışmalara geri dönün, birkaç gün sonra tekrar deneyin... Aceleye getirmeyin.
Kediniz evde gezinirken birçok yeri koklayacak ve muhtemelen bazı yerlere de sürtünerek koku bırakacaktır. Bu davranış güvenlik duygusunun belli bir eşiğe ulaştığını gösterir, bu tür koku bırakma davranışlarını ekstra ödüllendirebilirsiniz. (Ödüllendirme davranış gerçekleştikten hemen sonra, en fazla 1-2 saniye içinde yapılmalıdır. Yoksa kediniz neden ödüllendirildiğini anlayamaz.)
İlk keşif gezisi için 20-30 dakika fazlasıyla yeterlidir. İmkânlarınız ölçüsünde bunu günde birkaç kez tekrarlayabilir, yeni kediyi keşfini sürdürmek istediği takdirde 1 saate kadar dışarıda bırakabilirsiniz.
Yeni kediyi sığınağına geri kapatıp ev sahibi kedinizi çıkardığınızda o da bölgesine giren yabancının kokusunu özellikle sürtündüğü yerlerden alacaktır. Oraları koklayınca negatif reaksiyon vermiyorsa onu da hemen ödüllendirebilirsiniz.
⚠️ Ev sahibi kedinizi kapadığınız odanın kapısının yerle arasında kalan boşluk, büyüklüğüne göre, istenmeyen etkileşimlere yol açabilir. Böyle bir durum söz konusuysa yeni kedinizi çıkarmadan önce bu boşluğu bir tekstil sıkıştırarak kapatmanız iyi olabilir. Böylece hem kokusal hem de işitsel uyaranlar iki tarafa da çok daha az geçecektir.
⚠️ Bu aşamadan itibaren yeni kediniz çok büyük ihtimalle sığınak odasından daha çok çıkmak isteyecek ve bunu net bir şekilde miyavlayarak ve kapıya temas ederek gösterecek. Diğer kedinizle karşı karşıya gelmemesi için gerekli önlemleri alarak mümkün olduğunca buna fırsat vermelisiniz. Yalnız, bunu odadan çıkmak için miyavlarken ya da kapıyı tırmalarken yapmayın, sessiz dururken çıkarın. Aksi takdirde miyavlama ve kapı tırmalama davranışını güçlendirmiş olursunuz.
Önceki adımlarda anlatılan çalışmalardaki hedeflerle ilgili olarak kedileriniz tamamen rahat bir duygudurumundaysa bu adıma geçebilirsiniz. Bu aşamada kedilerin birbirlerinin bölgelerinin merkezine girip karşı tarafın kokusal yoğunluğunun en fazla olduğu yerlere ve birbirlerinin kokularına güvenli koşullar altında aşinalık kazanmalarını amaçlıyoruz.
Yeni gelen kedinizi oynatıp, karnını doyurun ve saklanma eşyalarından biriyle (eğer seviyorsa taşıma çantasıyla olabilir) ve solo oyuncaklarından bazılarıyla birlikte başka bir hacme kapatın. Bu sırada kediler birbirlerini görmesin. O kapandıktan sonra sığınak odanın kapısını açın ve ev sahibi kedinizin orayı keşfetmesine izin verin. Bu sırada o odanın kapısı tamamen açık olmalıdır. Ev sahibi kediniz daha önce, çorap ve havlular aracılığıyla yeni kedinin kokusuna belli ölçüde aşinalık kazandıysa da sığınak odada çok daha yoğun ve çeşitli bir koku profiliyle karşılaşacağı için beklenmedik negatif tepkiler verebilir, böyle bir durumda odadan çıkmak isterse onu engellemeyin, geri gelmiyorsa zorla getirmeyin. Önceki aşamalardaki çalışmalarla birkaç gün daha geçirip tekrar deneyin.
Keşif sırasında her şey yolunda gidiyorsa sakin tavırları ara ara ödüllendirin.
Her şey yolunda gittiyse, aynı çalışmayı bir gün sonra yeni kedi için de yapın. Ev sahibi kedinizi uygun koşullarda bir yere kapatın ve yeni kedinin ev sahibi kedinizin bölgesindeki henüz keşfetmediği yerleri ve varsa "merkez üssü"nü, yani en çok zaman geçirdiği, en fazla temel kaynağının bulunduğu yerleri keşfetmesini sağlayın.
Önceki aşama ve adımlardaki çalışmalarda kedileriniz birbirlerinin varlığıyla ilgili rahat bir psikolojik hale geldilerse sürece yeni duyunun ekleneceği bu aşamaya geçebilirsiniz.
Bu aşamada kedilerin koklamaya ek olarak birbirlerini görebildikleri fakat fiziksel olarak temas etmelerinin engellendiği kontrollü bir ortamda aşinalığı ve karşılıklı kabullenmeyi bir üst seviyeye çıkarmayı hedefliyoruz. Amaç, kedilerin birbirleriyle etkileşime girmeleri değil; birbirlerini görürken ve kokularını alırken kendi taraflarında sevdikleri bir şeyi yapmaları, yani oyun ve ödül maması. Bu nedenle, iki kedinin de sevdiğinden emin olduğunuz iki ödül mamasını hazırlayın; oyun için bir aile bireyinden ya da arkadaşınızdan yardım alırsanız iyi olur. Bu imkânınız yoksa iki elinizde birer kedi oltasıyla iki kediyi aynı anda oynatmanız gerekiyor. (Evet, bu, olabilen bir şey) İki oltanın bire bir aynı olması işinizi kolaylaştıracaktır. Bu oyun sırasında bir kedi kendi oltasına konsantre olmayı bırakıp diğerine bakmaya başlarsa o oltanın hareketlerini yavaşlatıp kendi oltasının ucundaki nesneyi "canlandırın".
⚠️ Sığınak odanın kapı boşluğuna koyacağınız ve kedilerin birbirlerini görmesine engel olmadan fiziksel teması ve geçişi engelleyen, bebek güvenlik kapısı, merdiven güvenlik kapısı, mıknatıslı sineklik, plastik örgü çit vb. bir ürün edinin ya da bu işlevi görecek bir şeyi kendiniz üretin. Koyacağınız ayırıcı nasıl bir ürün olursa olsun, kedilerin üzerinden kolayca atlayamayacağı kadar yüksek ve boşluklarının kedilerin geçemeyeceği kadar dar olduğundan emin olun.
⚠️ Bir saldırı durumunda görsel etkileşimi hemen kesmek için genişliği kapı boşluğuna yakın olan bir ambalaj kartonu, oluklu mukavva vb. bir ürünü de el altında bulundurmanız iyi olur.
Sığınak odanın kapı boşluğunda kurguladığınız şeffaf ayırıcıyla kedilerin geçişini engelleyin ve kedileri eşiğe güvenli bir mesafede birkaç dakika oynatın ve sonra ödül maması verin. (Siz bir tarafta, yardım aldığınız kişi karşı tarafta, aynı anda). 3-5 dakika kadar... Kedilerin beden dillerine dikkat ederek, tedirginlik ya da agresyon ifade eden postür ya da davranışlar biraz varsa çalışmaya mesafeyi daha da arttırarak devam edin. 3-5 dakika sonra çalışmayı bitirip kapıyı tekrar kapatın.
Kediler şeffaf ayırıcının eşiğine gelip birbirleriyle ilgileniyorlarsa iyi gözlemleyin. Kulakların çevrilmesi ve kafaya basılması, tıslama, hırlama, bakışların göz göze kitlenmesi, cadılar bayramı kedisi duruşu gibi agresyon ve korkuyla ilgili beden dilinin başladığını hissettiğiniz anda, hiç geçikmeden kedi oltasıyla kedilerin dikkatini dağıtın, olmuyorsa zaman kaybetmeden, karton vb. görsel bariyerinizi kullanarak kedilerin birbirlerini görmesini engelleyin ve seansı bitirin. Bir sonraki gün, eşiğe daha uzak mesafede başlayarak tekrar deneyin. Yine olmuyorsa şeffaf ayırıcınızdaki karşılıklı görüş sağlayan alanı azaltın ve kediler birbirlerini daha az görebilsin. Bebek kapısı bir ürün kullanıyorsanız yukarıdan büyük bir havluyu kedilerin göz seviyesinin biraz altına inecek şekilde asabilirsiniz, yüzeyi kağıtla kaplayabilirsiniz vb.
Kedilerin huzurlu oldukları mesafe ve görünürlük ayarlarını yakaladıktan sonra bu şekilde oynatın ve besleyin. İşler sorunsuz gittikçe sonraki seanslarda, süresiyi ve görsel geçirgenliği yavaş yavaş arttırın. Mesafeyi uzaksa yavaş yavaş biraz yakınlaştırın ama kedileri eşiğe bitişik oynatmaya da çalışmayın. Olumsuz bir durum olursa hemen bir önceki sağlıklı koşullara geri dönün.
⚠️ Kedilerin akrobatik becerileri özellikle adrenalinli koşullarda sihir düzeyinde olduğu için yanınızda şiddetli bir kavgaya yönelik olarak büyük bir havlu olması iyi bir güvenlik önlemidir. Bir şekilde eşikteki engeli aşıp kavgaya girişirlerse havluyu kedilerden birinin üzerine atıp onu sağlıklı bir şekilde alabilirsiniz. Yine de, olay bu noktaya gelmeden kedilerin beden dillerinden sinyalleri yakalayıp dikkatlerini baştan dağıtmanız ya da ayırmanız çok daha iyi bir çözümdür.
Önceki aşamadaki çalışmayı en az birkaç kez herhangi bir sorun yaşamadan tamamladıysanız bu aşamaya geçebilirsiniz. Bu aşama her ne kadar bir öncekine benzer görünse de arada çok büyük bir fark olacak: Fiziksel bariyer kalkacak. Amaç, kedilerin hiçbir bariyerin olmadığı, özgürce hareket edebildikleri, isterlerse birbirleriyle fiziksel olarak etkileşime geçebilecekleri bir ortamda birbirlerinin varlığından rahatsız olmadan, strese girmeden, korkmadan bulunmaları.
⚠️ Bir önceki aşamada bahsettiğimiz karton ve havlu gibi güvenlik ekipmanlarınızın elinizin altında olduğundan emin olun.
3. aşamadadaki seansın aynısına başlayın. Birkaç dakika geçtikten ve kedilerin gayet rahat ve keyifli olduğuna kanaat getirdikten sonra, kediler iki tarafta ayrı ayrı oynatılırken ya da yemek yerken aradaki fiziksel bariyeri sakince ve yavaşça kaldırın. Bunu yaparken, dikkat çekici bir beden dilinde olmayın, varsa karşı taraftaki yardımcınızla heyecanlı ya da duygulu bir diyaloğa girmeyin. Hiç önemli bir şey olmuyormuş gibi davranın çünkü çok önemli bir şey oluyor ve buna uygun bir ifade içinde olursanız kedilerinizden en azından birinin bunu fark edip rahat modundan çıkması son derece olasıdır.
Fiziksel bariyer kalktından sonra seansı kısa tutun, her şey iyi gidiyorken bitirin, iki tarafa da kapanışta, davranışsal olarak her şey yolundaysa ödül maması verin (arada güvenli bir mesafe olsun, yakın vermeyin); sonra sığınak odanın kapısını kapatarak kedileri tekrar ayırın.
⚠️ Fiziksel bariyer kalkınca kedileri birbirlerine yaklaştırmaya çalışmayın. Kendileri yaklaşıyorlarsa, negatif bir durumunun sinyalleri olmadıkça bir şey yapmanıza gerek yok. Sadece iyi gözlemleyin. Önceki aşamada bahsettiğimiz, negatif durumları sinyalleyen beden dili ve davranışlar varsa, önce görsel bariyerinizi kullanarak kedilerin birbirlerini görmesini hemen engelleyin (siz gerginlik sinyallerini fark edemeden kavga başladıysa havluyu kedilerden birinin üzerine atın), sonra da zaman kaybetmeden kedileri ayırın.
⚠️ Kediler birbirlerinin yanında rahatsa bu çalışmayı aynı dikkat ve hassasiyetle bol bol tekrarlamaya çalışın. Problemler varsa önceki adıma geri dönün.
Bir önceki aşamadaki çalışma birkaç gün sorunsuz bir şekilde, negatif davranışlar olmadan devam ettiyse bu aşamaya geçebilirsiniz. Bu aşamada sizin yapacağınız tek şey kapıyı açarak kedilerinizin birbirlerine özgürce erişimine izin vermek. Seansları özellikle başlarda çok kısa tutun, 5-10 dakikayı geçmeyin ve seanslar arasında yeni kedinizi sığınak odasına kapatmaya devam edin. Seansları yapabildiğiniz kadar sık tekrarlayın. Kedileriniz beraberken olumsuz davranışlar ortaya çıkmıyorsa seans süresini kademe kademe arttırın. Bu düzende, olumsuz bir durum yaşamadan birkaç gün geçirdikten sonra artık yeni kediniz tam özgürlüğe geçiş yapabilir. Bu olduğunda, sığınak odadaki eşyaları sakın kaldırmayın. En az birkaç gün daha o oda eski düzeniyle kalmaya devam etsin fakat kedinizi artık kapatmayın.
⚠️ ⚠️ ⚠️
Yeni kedinizin evin geri kalanına kesintisiz erişiminin başlayacağı bu noktada artık tüm temel kaynakların, yani su ve gıda istasyonlarının, tuvaletlerin, tırmalama eşyalarının, güvenli yerlerin ve oyuncakların sayısı artmış (her biri en az "kedi sayısı+1" adet olmalıdır, oyuncaklar tabii ki daha fazla olmalıdır) ve eve dağılımları sağlanmış olmalıdır. Gıda istasyonlarının ayrı yerlerde bulunması gerekir, kediler soliter avcı olduklarından yakın yeme düzenlerinde strese girerler. Tuvaletler de yan yana olmamalı, evde farklı yerlere dağıtılmış olmalıdır. Tuvaletlerle gıda ve su istasyonları olabildiğince uzak olmalıdır.
Kedilerinizi doğru şekilde tanıştırmak barış ve huzurun hakim olduğu çok kedili bir yaşamın temelidir fakat bunun öyle sürmeye devam etmesi hiçbir kaynak için rekabet olmamasına ve kaynaklara fiziksel ve psikolojik olarak rahat erişime bağlıdır. Bu nedenle kaynaklar çoklu ve eve dağılmış olarak sunulmalıdır. Bu konuda daha fazla bilgi için "Kedi Bakımının Beş Sütunu" bölümündeki "Kediler ve Kaynaklara Erişim" sayfamızdan faydalanabilirsiniz.
⚠️ ⚠️ ⚠️
S. L. H. Ellis ve ark. (2013). AAFM and ISFM Feline Environmental Needs Guidelines. Journal of Feline Medicine and Surgery. DOI: 10.1177/1098612X13477537. | Arşiv Bağlantısı
P. Johnson-Bennett (2020). Cat vs. Cat. ISBN-13: 978-0143135586 (ISBN-10: 0143135589). Yayınevi: Penguin Books
Feline Behavior Problems: Aggression (Güncelleme: Aralık 2016). Erişim tarihi: 14 Mart 2022. Erişim yeri: Cornell Feline Health Center. | Arşiv bağlantısı
Introducing Cats. (14 Mart 2025). Erişim tarihi: 01 Mayıs 2025. Erişim kaynağı: iCatCare | Arşiv bağlantısı