Bilimsel bir araştırmada kedi sahiplerinin %77'si ilaç verirken kedilerinin ısırdığını ve tırmaladığını, %40'ı hap vermenin zor, %9'u imkânsız olduğunu bildirmiştir.
Henüz olmasa da bir gün çok büyük ihtimalle kedinize ilaç vermeniz gerekecek. Nasıl ki bilgilendirmeden bir insanın ağzını zorla açıp gırtlağına hap tıkılamazsa konudan habersiz bir hayvandan, beden sınırlarına tecavüz olarak algılayacağı bu tip şeyleri kabullenmesi de beklenemez. Bazı kediler korka korka bunu kabullenebilir (hem bağınız muhtemelen sarsılır hem de sonraki uygulamalar daha da zorlaşır), bazı kediler ise işi ölüm-kalım savaşına dönüştürüp sizi pes etmek zorunda bırakabilir ki bu da tedavinin tamamlanmaması demektir.
O gün gelmeden yapacağınız bazı basit hazırlıklar ve kedinize vereceğiniz çok basit bir eğitim bu sorunları ortadan kaldıracaktır. Aşağıda önce bu eğitim anlatılmış sonrasında da hap yutturmayı kolaylaştıran bir teknik gösterilmiştir. İkisi birbirinden bağımsızdır. Eğitim vermekle uğraşmak istemeyenlerin ya da bir ilacı hemen şimdi vermesi gerekenlerin bu tekniği bilmesi özellikle işlerine yarayacaktır.
Bu eğitimde kullanılan teknikler:
Duyarsızlaştırma ve Karşı Koşullandırma, Pozitif Pekiştirme, Kademelendirme
Aşağıdaki adımları içeren basit bir eğitimle kedinizin bu uygulamayı strese girmeden kabul etmesini ve size hiç sorun çıkarmayacak bir hale gelmesini sağlayabilirsiniz. (Bu eğitimi, kedinize hap vermeniz gereken bir durum henüz oluşmamışken vermeniz çok daha iyi olacaktır.) Bu, temelde, bir duyarsızlaştırma ve karşı koşullandırma eğitimidir. Duyarsızlaşma eğitimlerinde kedinin rahatsız edici bulduğu ya da korktuğu uyaranlara karşı duyarsızlaşması hedeflenir. Bu, uyaranların uyaranlık düzeyi önce azaltılıp sonra yavaş yavaş arttırılarak yapılır. Bu aşamadan sonra “karşı koşullandırma”ya, yani kedinin daha önceden olumsuz bulduğu şeyi olumlu algılamasını sağlamaya geçilebilir. Tüm kedi eğitimlerinde olduğu gibi bu eğitimde de temel yöntem, süreci küçük aşamalara bölmek, doğru hareketleri anında ödüllendirerek kediyi hedef davranışa doğru aşama aşama ilerletmektir.
Yanınıza kedinizin çok sevdiği, normal mamasından farklı, sağlıklı bir mamayı ödül maması olarak alın ve kedinize kolaylıkla ve hızlıca verebileceğiniz, bir lokmalık küçük birimler halinde hazırlayın. (Mama ıslaksa bir şırıngaya çekip her seferinde pistona biraz basarak iki-üç kez ucundan yalatabilirsiniz ya da Churu gibi bir mamaysa doğrudan kendi ambalajından azar azar sıkarak yalatabilirsiniz.)
Kedinizin yüksekçe bir yere gelmesini sağlayın. Kabaca, kafası göğsünüz hizasında olmalı. Sağlaksanız sol, solaksanız sağ elinizle kedinizin kafasını üstten, rahat bir tutuşla kavrayın. İşaret ve baş parmaklarınızın ucu kedinizin elmacık kemiklerine gelmeli. Teması bu şekilde gerçekleştirin, elinizi çekin ve hemen, en fazla yarım saniye içinde, kedinizi ödüllendirin. Bu çalışmaya birkaç kez tekrarlayın. Ödüllendirmeyi kediniz kafasının tutulmasına olumsuz bir tepki göstermiyorsa yapın. Gösteriyorsa, tutuş basıncını ve/veya süresini kedinizin olumsuz tepki vermediği bir düzeye kadar azaltın ve çalışmaya oradan başlayın. Bu çalışmayı 3-4 dakikalık bir eğitim seansı süresince tekrarlayın. Günde 1-2 seans yapabilirsiniz. Kediniz, kafasının bu şekilde kavranmasını hiç umursamayacak noktaya gelene kadar bu eğitimi sürdürün.
(Aşağıdaki videoda 0:32-0:54 arası bu aşamayı görebilirsiniz.)
Bir önceki aşamada tam başarı sağladıysanız bu aşamaya geçebilirsiniz. Kedinizin kafasını aynı şekilde tutun ve yüzü tavanı gösterecek şekilde yavaşça çevirin. Bırakıp hemen, en fazla yarım saniye içinde ödüllendirin. Kediniz kafası çevrilirken direnç gösteriyorsa çalışmaya daha az çevirerek, diyelim ki 90 yerine 45 derece çevirerek, başlayın; yavaş yavaş arttırın. (Kedinizin kabullenme düzeyine göre çalışmayı kendi içinde küçük parçalara bölebilirsiniz.) Günde 1-2 kez 3-4 dakikalık kısa seanslar düzenleyerek kediniz kafasının tutulup burnu tavanı gösterecek şekilde çevrilmesine hiçbir olumsuz tepki vermeyene, direnç göstermeyene kadar bu çalışmayı sürdürün.
(Aşağıdaki videoda 0:54-1:06 arası bu aşamayı görebilirsiniz.)
Bir önceki aşamada tam başarı sağladıysanız bu aşamaya geçebilirsiniz. Kedinizin kafasını aynı şekilde tutun, burnu tavanı gösterecek şekilde yavaşça çevirin, diğer elinizin orta parmağıyla kedinizin alt çenesinin tam ortasına, kesici dişlere (iki büyük köpek dişinin arasında kalan minicik dişler) temas ederek çenesini açın ve bırakıp hemen ödüllendirin. Direnç gösteriyorsa açmak için zorlamayın; bu durumda sadece dişlere temas edin ve bırakıp ödüllendirin. Buna iyice alıştıktan sonra hafif baskı uygulayarak çenesini açmaya çalışın, az da açsa hemen ödüllendirin. (Kedinizin kabullenme düzeyine göre çalışmayı kendi içinde daha küçük aşamalara bölebilirsiniz; bundan kaçınmayın.) Ağzını direnç göstermeden iyice açana kadar bu çalışmayı sürdürün.
(Aşağıdaki videoda 1:06-1:27 arası bu aşamayı görebilirsiniz.)
Bir önceki aşamada tam başarı sağladıysanız bu aşamaya geçebilirsiniz. Kedinizin kafasını aynı şekilde tutun, burnu tavanı gösterecek şekilde yavaşça çevirin, diğer elinizin orta parmağıyla alt çenesini açmasını sağlayın ve çeneyi açtığınız elin işaret parmağıyla kedinizin dilinin üzerine dokunup hemen ödüllendirin. Bu aşamanın hedefinde, dokunduğunuz nokta dilin görebildiğiniz en arka kısımları civarında olmalı fakat kediniz bunu başta kabul etmeyebilir. Her zaman olduğu gibi, kedinizin neyi, ne kadar kabullendiğine göre çalışmanın hızını değiştirmekten ve kendi içinde daha küçük aşamalara bölmekten çekinmeyin. Gerekiyorsa önce, dilinin daha önlerine dokunarak çalışmaya başlayıp alıştıkça arkalara kayabilirsiniz. Kediniz çenesi de açıldıktan sonra işaret parmağınızın dilinin oldukça arkadaki bir noktasına temas etmesini sorunsuzca kabullenene kadar çalışmayı sürdürün.
(Aşağıdaki videoda 1:34-1:57 arası bu aşamayı görebilirsiniz.)
Yanınızda hemen verebileceğiniz şekilde ayarlanmış, kedinizin çok sevdiği bir ıslak mama bulundurun. İlacı verirken dilin arkasına doğru bir yere bıraktığınızdan emin olun. İlacı dilin üzerine bıraktıktan sonra, aynı elinizle kedinizin alt çenesini alttan hafifçe yukarı iterek ağzını kapatmasına ve yutmasına destek olun. Biraz böyle bekleyin ve hemen ıslak mamadan bolca verin. Bu hem kedinin ilacı yutmasına yardımcı olacak (biz nasıl kuru ilaçları suyla çok daha rahat alıyorsak aynı şey kediler için de geçerli) hem de ağzında kalabilecek kötü tatların daha hızlı giderilmesine yarayacak.
(Aşağıdaki videoda 1:57-3:15 arası bu aşamayı görebilirsiniz.)
Sertifikalı kedi davranışları danışmanı Ingrid Johnson tarafından hazırlanmış, bu eğitimi gösteren aşağıdaki videodan faydalanabilirsiniz.
NOT: Videodaki örnekte eğitime yardımcı bir araç, "imleyici" olan, clicker kullanılmaktadır fakat bu bir zorunluluk değildir. İmleyici olarak bir sözcük de kullanabilir ya da imleyici kullanmadan da eğitimi aynı başarıyla gerçekleştirebilirsiniz. Bu durumda dikkat etmeniz gereken, kediniz doğru davranışı gösterdikten sonra, en fazla yarım saniye içinde, yani hiç gecikmeden ödül mamasını ona sunmaktır. (Bu eğitimdeki doğru davranış, kedinizin, kafasına olan müdahalelerinize direnç ya da negatif reaksiyonlar göstermemesi ve rahat durmasıdır.) Clicker'la ve eğitimlerde imleyici kullanımıyla ilgili detaylı bilgilenmek için "Kedi Clicker Eğitimi" sayfamızdan faydalanabilirsiniz.
Jelatinden üretilen ve piyasada farklı boylarda boş olarak da satılan kapsüllerin küçüklerinden (3 numara, 15.7mm uzunluğunda) bir paket alın. Kedinizin çok sevdiği (tercihen biraz kıvamlı ve yapışkan) ıslak ödül mamasını bir kapsülün üzerine bolca sıkın. Kediniz bunu yerken ister istemez boş kapsülü de yutacaktır. Arka arkaya birkaç kapsülü bu şekilde yedirin. Bu çalışmayı ara ara tekrarlayın. Kediniz kapsül yutmaya alışmış olacak. Daha sonra gerçekten ilaç vermeniz gerektiğinde ilacı bu kapsülün içine koyup aynı şekilde üzerine ıslak mama koyup yutturabilirsiniz.
KORKMAMA EĞİTİMİ (DUYARSIZLAŞTIRMA EĞİTİMİ)
TAŞIMA ÇANTASINI SEVME ve VETERİNERE GİTME EĞİTİMİ
Mikel Delgado (2022). Survey says – cat owners have a hard time medicating their cats. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2022. Erişim yeri: What Your Cat Wants | Arşiv bağlantısı
S. Taylor ve ark. (2022). Online survey of owners’ experiences of medicating their cats at home. Journal of Feline Medicine and Surgery. DOI: 10.1177/1098612X221083752. | Arşiv Bağlantısı