Kedilerimizin genel mutluluğu, fiziksel ve psikolojik sağlıkları, birçok davranışsal problemi gösterip göstermemeleri, içinde bulundukları çevresel koşulların "kediliği", yani kedinin doğal türsel gereksinimlerini ve doğal davranışlarını ne kadar desteklediğiyle ve kedilerimizin çevrelerine dair hissettiği güvenin ve kontrolde olma duygusunun düzeyiyle doğrudan bağlantılıdır.  (İstenmeyen davranışların ve çeşitli hastalıkların stresli çevresel durumlarla ilişkisi bilimsel olarak tespit edilmiştir.) Bu çevresel gereksinimler, kedinin hem fiziksel çevresiyle ilgili konuları hem de insanlarla ve varsa diğer petlerle sosyal etkileşimlerini içerir. 

Çevresel gereksinimlerin doğru şekilde karşılanması; kedinizin (ya da kedilerinizin) mutluluğuna, sizinle kurduğu bağın güçlenmesine, stresin, hastalıkların ve istenmeyen davranışların azalmasına, çok kedili evlerde kediler arası sorunların azalmasına ve olası sağlık problemlerinin daha kolay fark edilmesine ciddi düzeyde katkı sağlar. Çevresel gereksinimlerin karşılanmaması ise kedinin doğal davranışlarını gösterememesine, tıbbi ve davranışsal birçok problemin oluşmasına, kötü bir insan-kedi ilişkisine ve hayatını mutsuz geçiren sağlıksız bir kediye neden olur. (İstenmeyen davranışların ortaya çıkması oldukça önemli bir konudur; sokağa kedi terklerinin ve bazı ülkelerde ötanazinin başlıca sebeplerindendir.) 

Kedi, istenmeyen davranışlarla ya da sağlık sorunlarıyla bariz sinyaller verene kadar çevresel gereksinimler çoğunlukla ele alınmaz. Kedili yaşamınızın başından bunların farkında olmak ve doğru çözümlerle karşılamak, sağlık ve davranışla ilgili birçok sorunun ortaya çıkmasını engellemeye ve oluşabilecek sorunların da çok daha kolay ve hızlı bir şekilde çözülmesine yardımcı olacaktır.

Tüm bu nedenlerden dolayı kedilerin çevresel gereksinimlerini ele almak ve doğru biçimlerde karşılamak, optimum esenliklerinin sağlanması açısından bir opsiyon değil, şarttır. 

Bu çevresel gereksinimler "Doğadaki Kedi" sayfasında ifade edilen ve "kediyi kedi yapan" dört temel özellikle (avcı olmak, av olmak, soliter olmak ve bölgeci olmak) ve onlarla ilişkili davranışlarla ilgilidir. Belirli davranışlar ve bunlara bağlı gereksinimler, bu dört temel özellikten biriyle ya da birkaçıyla birden ilişkili olabilir.

Sağlıklı ve Mutlu Kediler İçin Doğru Kedi Bakımı - Bilimsel "Beş Sütun" Çerçevesi

"Beş Sütun", sağlıklı bir kedi bakımı için yapılması gerekenleri, sağlanması gereken çevresel koşulları beş başlık altında gruplayan bilimsel bir çerçevedir. Bu beş başlık şöyledir:

• Sütun 1 - Güvenli Yerler: Kedinize farklı yerlerde, bazıları yüksekte olan, kolay erişebileceği bireysel güvenli yerler sağlamalısınız. 

• Sütun 2 - Kaynaklara Erişim: Temel çevresel kaynakların her birini çoklu ve ayrı olarak sunmalısınız. (Su, mama, tuvalet yerleri, güvenli yerler, tırmalama yerleri, oyun alanları)

• Sütun 3 - Avcılık Tatmini: Oyun ve avcılık davranışları için kedinize imkân sağlamalısınız.

• Sütun 4 - Sosyal Etkileşimler: İnsan-kedi sosyal etkileşimlerinin kediniz için pozitif, istikrarlı ve öngörülebilir olmasını sağlamalısınız.

• Sütun 5 - Koku Duyusu: Kedinin koku duyusunun öneminin dikkate alındığı bir çevre sağlamalısınız. 

Sıradaki sayfalarda daha önce bahsettiğimiz dört temel türsel özellikten kaynaklanan ve insan bakımındaki kediler için mutlaka karşılanması gereken temel çevresel gereksinimler bu "Beş Sütun" çerçevesi altında tek tek ele alınmış ve nasıl karşılanabilecekleri anlatılmıştır. Bunlar kedi bakımının olmazsa olmazlarıdır; karşılanmadıkları bir ortamda iyi bir kedi bakımından söz edilemez. Kedimizi hayatta tutmanın ötesine geçerek mutlu ve sağlıklı kılmak da istiyorsak kedili hayata geçerken ilk öğrenmemiz gereken konuların başında "5 Sütun" gelir. (Kedi için çok önemli olan bu beş sütunun yıkılması anlamına gelen taşınmalar ve seyahat vb. nedenlerle yaşanan geçici ayrılıklar da "Kediler, Taşınmalar ve Geçici Ayrılıklar" sayfamızda ele alınmıştır.)

KAYNAKLAR ve İLERİ OKUMA

1. S. L. H. Ellis ve ark. (2013). AAFM and ISFM Feline Environmental Needs Guidelines. Journal of Feline Medicine and Surgery. doi: 10.1177/1098612X13477537. | Arşiv Bağlantısı

2. M. M. Delgado ve ark. (2016). Food puzzles for cats: Feeding for physical and emotional wellbeing. Journal of Feline Medicine and Surgery. doi: 10.1177/1098612X16643753. | Arşiv Bağlantısı

3. C. Haywood ve ark. (2021). Providing Humans With Practical, Best Practice Handling Guidelines During Human-Cat Interactions Increases Cats' Affiliative Behaviour and Reduces Aggression and Signs of Conflict. Front. Vet. Sci. 8:714143. doi: 10.3389/fvets.2021.714143 | Arşiv bağlantısı

4. P. Johnson-Bennett. Pet Sitter or Boarding Kennel? Which One is Right for Your Cat?. Erişim tarihi: 18 Mart 2022. Erişim yeri: Pam Johnson-Bennett | Arşiv bağlantısı

5. P. Johnson-Bennett. Moving to a New Home With Your Cat. Erişim tarihi: 20 Mart 2022. Erişim yeri: Pam Johnson-Bennett | Arşiv bağlantısı

NOT: Kedi Bilgisi'nin bu bölümünün ("5 Sütun") omurgasını birinci kaynakta referans verilen çalışma oluşturmaktadır; "AAFP and ISFM Kedilerin Çevresel Gereksinimleri Kılavuzu" başlıklı orijinal Türkçe çevirisine "Yararlı Kedisel Şeyler" sayfamızdan ulaşabilirsiniz.